Wielki Maraton Czytelniczy "W lustrze książki" w naszej bibliotece

Gratulujemy wszystkim uczestnikom i uczestniczkom, szczególnie Dominice Szymczak, która zdobyła 126 punktów i otrzymała wyróżnienie.

"Interpretacja jednego wiersza" - I miejsce

Analiza i interpretacja wiersza Julii Fiedorczuk "Kompost"

Badania nad istotą człowieka i natury istniały praktycznie od początków nauki. Od antyku do współczesności ludzkość poznaje coraz lepiej tajniki świata oraz jej samej. Według Novalisa „nie znamy głębin naszego ducha" - nic dziwnego więc, że chcemy je odkryć, ale jednocześnie poznajemy głębiny oceanów, obserwujemy procesy fotosyntezy organizmów zwanych „żywymi". Wydawałoby się, że biologiczny preparat badany szkiełkiem i okiem nie różni się wiele od ludzi, którzy obserwują także siebie od samego początku istnienia. Dlaczego zatem w dzisiejszym świecie panuje przeświadczenie o podziale życia na człowieka i przyrodę? Czy nie spotkaliśmy się z pojęciami „kultura" i „natura", które z definicji mają się wykluczać? Mimo tak licznych działań na rzecz ochrony środowiska niewiele jest tak naprawdę świadomości, że człowiek i natura to nierozerwalna jedność - nie ze względów tylko ekonomicznych czy estetycznych. Wiersz Julii Fiedorczuk Kompost opowiada o odwiecznym kręgu życia, tętniącym we wnętrzu ludzkiego ciała, jego myślach i otoczeniu. Utwór ukazuje kontemplację nad istnieniem i rozważaniem zależności między człowiekiem a nieśmiertelną naturą.

Utwór reprezentuje ekopoezję i związaną z nią ekokrytykę. Kompost, pochodzący ze zbioru Tlen, nie jest jedynym wierszem Julii Fiedorczuk poruszającym temat zależności między człowiekiem a naturą. Już sam tytuł tekstu kieruje odbiorcę na tę tematykę. Słowo „kompost" przywodzi na myśl zgniliznę, rozkład i martwe szczątki organizmów, co nie kojarzy się pozytywnie. Jednak tytuł nie jest przypadkowy, ponieważ słowo to pełni w nim inną rolę. Podmiot liryczny przedstawia ją nam w pierwszej strofoidzie skromnym, lecz ciekawym obrazem poetyckim - Te maleństwa, które jedzą ciała liści na podłodze lasu. Nie ma wątpliwości, że przez „maleństwa" należy rozumieć drobne organizmy - saprofity i saprobionty - zajmujące się rozkładem materii. Podłoga lasu jest tu ściółką leśną, glebą, na której leżą „ciała liści". Ale czy liście mają ciała? Już w pierwszym wersie wiersza przyroda zostaje poddana personifikacji - podmiot liryczny daje roślinie ciało, jakby traktował ją na równi z człowiekiem i zwierzętami. Wszak rośliny również nazywane są „organizmami żywymi", w tekście Fiedorczuk są bohaterami lirycznymi. W kolejnych wersach podmiot liryczny ujawnia się (wskazuje to na lirykę bezpośrednią) i rozciera w palcach zimną grudkę ziemi. Proch zaś wypełnia poziomice egzotycznej mapy, którymi są linie papilarne człowieka. Co zatem mówi pierwsza strofoida o głównym temacie tekstu? Zdawałoby się, że chłodne i przesiąknięte biologizmem obserwacje podmiotu lirycznego funkcjonują w utworze lirycznym tylko dzięki subtelnym metaforom, jednak ich istotą nie są wcale badania naukowe nad rozkładem organizmów bądź ziemią, lecz refleksja na temat procesów życia w świecie. Podmiot liryczny reprezentuje tu postawę kontemplacyjną wobec elementarnych form życia, które z jednej strony umierają i zostają poddane rozkładowi, ale z drugiej - nadal trwają. Zimna grudka ziemi jest symbolem końca i początku, które w istocie nie istnieją, ponieważ życie i jego bieg w przyrodzie zataczają krąg. W wierszu zostaje przedstawiony paradoks ziemskiego istnienia, w którym śmierć rodzi nowe życie. Obrazuje to tytułowy Kompost, który jest materią powstałą ze szczątków martwych organizmów, a wspomaga wzrost nowych, żywych roślin.

Podmiot liryczny w swoich obserwacjach i poetyckiej medytacji nie poprzestaje jednak na potwierdzeniu odwiecznej reguły obiegu życia w przyrodzie, ale zgłębia też zagadnienie zależności między człowiekiem a światem natury. W moich tętnicach koncert obcej muzyki,/ szum krwi i życia - czytamy. Czy ma to oznaczać, że krążąca krew – symbol życia w ludzkim ciele - jest osobie mówiącej obca? Czy to możliwe, aby znajdujące się wewnątrz człowieka istnienie, było odbiciem otaczającej go natury? Na takie wyjaśnienie wskazywałyby kolejne części tekstu: Wdech i wydech. Wdech i wydech poza mną. Możemy zatem powiedzieć, że byt ludzki - jego biologiczna natura, krew i pochodny od niej duch - jest nierozerwalnie połączony ze światem zewnętrznym. Podmiot liryczny czuje oddychanie zarówno w sobie, jak i poza sobą, ponieważ powietrze, jakim oddycha świat, jest to samo. Człowiek jest częścią ekosystemu, kręgu życia - czuje w sobie istnienie całego świata, rozciera w palcach grudkę ziemi, dla której ludzkie palce stają się potężną, nieznaną i zawsze inną mapą. Jednocześnie, mimo tak ważnej roli, czuje się niewiele znaczącym, małym elementem rzeczywistości - za pomocą porównania określa się jako listek płynący z prądem rzeki, który nie ma wpływu na swój los. Można się tu zastanawiać nad intencją takiego ukazania relacji między człowiekiem a naturą - z jednej strony „ludzki” podmiot liryczny czuje sie listkiem w wodzie, z drugiej zaś - ów listek jest personifikowany, odbywa wyboistą podróż wodospadami z widokiem na niebo, którego w istocie liść nie może dostrzec. Roślina więc ma cechy ludzkie, a człowiek czuje połączenie z rośliną.

Osoba mówiąca w wierszu posługuje się metaforą ludzkiego życia jako listka, niesionego z prądem rzeki nie tylko, aby podkreślić przypadkowość losu, ale także jego ulotność i kruchość. W Kompoście można dostrzec bowiem uniwersalny motyw przemijania - krótkość życia i jego nietrwałość zostaje przedstawiona poprzez poetyckie obrazy cyklicznie obumierającej natury. W drugiej strofoidzie czytamy: szum krwi i życia, które mnie chwilowo gości jak rzeka/ przypadkowy liść. Człowiek - i każda inna istota - nie tylko jest więc przypadkowym liściem, ale także bytem obecnym w rzece życia tylko chwilowo. Czy każdy element ekosystemu jest drobiną, nic nie znaczy? Na to wskazywałyby słowa: Ołów chmur pocięty żyłkami gałęzi,/ białe słońce, wiatr i poruszenie skrzydeł,/ bez znaczenia, oczy, pazury i pierze,/ bez znaczenia iskra między ciemnościami. Ten obraz poetycki wykorzystuje metaforycznie opisywaną przyrodę (np. poprzez synestezję ołów chmur, które przed burzą sprawiają wrażenie ciężkich przez wygląd; lub przenośne określenie gałęzi jako żyłki), aby uchwycić chwilę, kiedy podmiot liryczny kładzie się na mchu i patrzy w niebo. Poszczególne elementy otoczenia dają wrażenie zatrzymania czasu, jednak anafora bez znaczenia udowadnia nietrwałość bytów, zarówno „nieożywionych” - chmur, słońca, wiatru - jak i żywych stworzeń, które mają skrzydła, oczy czy pazury. Są one tylko iskrą, zapalającą się i gasnącą w mgnieniu oka. Dodatkowo ulotność życia zdaje się być potwierdzona graficznie przez przeniesienie zakończenia zdania do kolejnej strofoidy, co daje wrażenie rozproszenia myśli. Kontemplowanie tak opisanej chwili życia, znikomości każdego istnienia, zostaje podsumowane przez metaforę ponieważ jestem zgięciem wielkiej płachty czasu. Podmiot liryczny zdaje sobie sprawę z krótkości i przypadkowości swego życia (zgięcia) w czasie (wielkiej, nieskończonej płachcie).

Refleksyjną warstwę tekstu znacząco podkreślają obecne w nim motywy akwatyczne. Woda w utworze jest rzeką życia, w której płyną jednostkowe, zależne od jej prądów istnienia. Rzeka jest też wodą ciemną jak milczenie, na której zmarszczka symbolizuje pojedynczy żywot, jego nietrwałość i znikomość. Jednakże ostatnia - już wcześniej cytowana strofoida - łączy rozważania na temat połączenia istnień oraz przemijania w jeden wielki krąg życia. Przedstawia rzekę wpadającą do morza, w której - mimo wszechobecnej w świecie śmierci -  płyną obojętne ryby oraz zakwita metaforyczna żywa łąka czerwonych ukwiałów. Ten plastyczny obraz poetycki zdaje się wyrażać Heraklitejską ideę panta rhei. Znany grecki filozof przyrody opisywał  rzeczywistość jako przestrzeń nieustannej zmiany, głosząc, że „wszystko płynie" - świat jest niczym rzeka, która nigdy się nie zatrzymuje, podkreślając jedność wszelkich przeciwieństw. Czyż właśnie nie o tym jest wiersz Julii Fiedorczuk? Wszak czytamy w nim o przemijaniu i braku stałości w świecie, ale jednocześnie o stałości natury. Mimo śmierci różnych istnień, życie - paradoksalnie - nadal trwa właśnie dzięki nim. Ostatnia strofoida jest więc powrotem do myśli z pierwszych wersów wiersza, tworząc kompozycyjną klamrę – dostrzegamy tu w pełni sens tytułu, ideę owego kompostu, który stworzony ze zmarłych organizmów, daje nowe życie. Rzeka, będąca życiem, nigdy się nie zatrzyma, a mimo niestałości ukwiały nadal będą kwitnąć, a obojętne ryby płynąć.

Jak widać utwór Julii Fiedorczuk jest głęboki i skomplikowany. Utrzymany w konwencji ekopoezji tekst charakteryzuje się afirmacją biologizmu a zarazem intelektualizmem. Za pomocą poetyckich obrazów przyrody oraz niespotykanych porównań i przenośni (jak życie zgięciem w płachcie czasu) zostaje pokazana nietrwałość poszczególnych istnień połączona z wiecznym trwaniem życia i stałością natury. Tym sposobem wiersz wyraża myśl Heraklita, według której wszystko nieprzerwanie płynie. W tym nieskończonym, uzupełniającym się ekosystemie - tytułowym Kompoście - człowiek zajmuje miejsce na równi z innymi organizmami żywymi. Jest również niestałą, ale jednak istotną częścią świata. Podmiot liryczny, którego refleksje mają charakter kontemplacyjny, czuje w sobie obecność natury i swoją z nią jedność. Wiersz opowiada zatem o zależności między człowiekiem a światem przyrody, którego jest elementem. Porusza kwestię nieprzerwanego kręgu życia, który obecny jest w każdej żywej i martwej istocie.

                                                                                               Zuzanna Pobłocka,

                                                                                               klasa II E,

                                                                                               III Liceum Ogólnokształcące w Gdańsku

Finał konkursu "Interpretacja jednego wiersza"

Zdjęcia

6 czerwca w Bibliotece GSA odbył się finał konkursu Interpretacja jednego wiersza. Po raz trzeci uczestnicy i uczestniczki konkursu interpretowali po jednym z trzech wybranych przez nas utworów. W tym roku mieli do wyboru: Kompost Julii Fiedorczuk, Świerszcze Marcina Świetlickiego i Oj tam, stara (Tak sobie krwawię) Boba Dylana.

Ogłoszenie wyników konkursu poprzedziły warsztaty interpretacyjne profesor Ewy Graczyk z Uniwersytetu Gdańskiego. Profesor Graczyk zestawiła wiersz Wisławy Szymborskiej (…) Jestem za blisko z Rozczarowaną i szczęśliwą Anny Świrszczyńskiej, ukazując dwie różne postawy kobiecych podmiotów lirycznych wobec rzeczywistości. Samotna bohaterka wiersza Szymborskiej przegląda się w fantazmatycznym lustrze spojrzenia mężczyzny. Dopiero dowartościowanie siebie i wierność konkretowi realistycznego życia umożliwia bohaterce wiersza Świrszczyńskiej doświadczenie miłości.

Po warsztatach poznaliśmy nazwiska zwyciężczyń konkursu. Pierwsze miejsce zajęła Zuzanna Pobłocka z III Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku, drugie - Julia Zbroińska z V LO im. Stefana Żeromskiego w Gdańsku, a trzecie – Judyta Janczara z Akademickiego Liceum Ogólnokształcącego „Lingwista” w Gdańsku. Pięć osób otrzymało wyróżnienia. Wszyscy dostali atrakcyjne nagrody od Gdańskich Szkół Autonomicznych, Krytyki Politycznej, Biura Literackiego i Filipa Łobodzińskiego, który przetłumaczył na polski utwory Dylana.

Zapraszamy do wzięcia udziału w kolejnej edycji konkursu za rok.

Mistrzostwa Polski w Superfarmera

Galeria

Maciej Tkaczyk i Witold Szyc z klasy 4b reprezentowali GASP na VII Ogólnopolskich Mistrzostwach w grę Superfarmer, które odbyły się 5 czerwca w Warszawie. Wejście do grona najlepszych zawodników w Polsce zapewniły im wyśmienite wyniki w Mistrzostwach GASP oraz Międzyszkolnych Mistrzostwach Szkół w Sztumie.  Gratulujemy chłopcom udziału w turnieju!