Dawid Grosman "Tam, gdzie kończy się kraj"

Podróż jest symbolem życia, dążenia do celu, pragnienia zmiany, ale jest też ucieczką, niepokojem, tęsknotą, poszukiwaniem prawdy. Tak bogata w znaczenia jest podróż Ory i Awrama – bohaterów nowej powieści Dawida Grosmana „Tam, gdzie kończy się kraj”.

Przyjaciele z młodzieńczych lat – Ilan, Awram i Ora – związali swoje losy na zawsze. Poznali się podczas jednego z konfliktów izraelsko – palestyńskich. Z przyjaźni zrodziła się miłość. Przyszło na świat dwoje dzieci: Adam syn Ilana, Ofer syn Awrama. W życiu chłopców zawsze była obecna Ora-matka, natomiast brakowało ojca na różnych płaszczyznach: fizycznej, duchowej, emocjonalnej.

Po latach Ora zostaje sama. Mąż i starszy syn wyjeżdżają do Ameryki Południowej. Ofer zostaje powołany do działań zbrojnych przeciwko Palestyńczykom. Kobieta nie mogąc sobie poradzić ze strachem o życie syna, postanawia udać się w wędrówkę po Galilei. Chce odroczyć informację o śmierci dziecka. Zabiera ze sobą Awrama – dawnego przyjaciela, ojca Ofera, byłego członka Mossadu, okaleczonego fizycznie i psychicznie podczas wojny. 

Podróż daje asumpt do zmierzenia się z przeszłością, oczyszczenia i odnowienia swojego wnętrza. Wędrówka staje się okazją do wypowiedzenia słów i wykonania gestów, które tliły się schowane w najgłębszych zakamarkach duszy i umysłu. Awram poznaje swoje dziecko dzięki opowieściom matki, z kolei Ora otrzymuje możliwość wyrzucenia z siebie lęków i otrzymania wsparcia. Ale czy tylko?

„Tam gdzie kończy się kraj” jest o kobiecie – często samotnej, oddanej, wydawałoby się roztrzepanej, niezdecydowanej. Jednak bardzo często „najsilniejszej” z całego męskiego towarzystwa, które ją otacza. Powieść wymaga uważnego czytania, ponieważ autor zrywa z „decorum”, plącze wątki,  „skacze” między różnymi poziomami czasu i miejsca. Za dokładną lekturę odwdzięcza się dobrze skonstruowanymi bohaterami, których emocje i lęki poruszają czytającego. 

Dużą zaletą jest uwypuklenie postaw Izraelczyków do ojczyzny, Palestyńczyków i wojny. Książka daje szansę poznania codziennego życia i zwykłych ludzi, w cieniu strachu padającego z konfliktu izraelsko – palestyńskiego.

 Karolina Robak